Dvore grade naši privrednici

Ekonomska situacija u našoj zemlji je, najkraće rečeno, zabrinjavajuća. Tehnološki i organizacioni nivo naših preduzeća je veoma nizak. Nikad više nismo imali naučnika, akademskih građana i visokoobrazovane populacije kao sada, na jednoj strani a na drugoj opet imamo to, da smo na izrazito niskom stepenu razvoja u svim sferama ljudskog djelovanja.

Rad i znanje kod nas su bačeni na dno. Uspješnost naših kompanija se mjeri po tome koliko su i na kom stepenu u talu sa vladajućom oligarhijom. Sprega državnika i pojedinih vlasnika kompanija je garant da će se i jedni i drugi lično dobro obogatiti na uštrb opštih, društevnih interasa.

Imamo takvu situaciju kod nas, da su se pojedinci enormno obogatili na sumnjivim i mutnim rabotama tako da ne znaju gdje šta imaju a sa druge strane, važne državne funkcije i institucije kao što su obrazovanje, zdravstvo, kultura i drugo, su u velikim problemima što tiče finansiranja njhovog rada.

Ni po jada da su se ovi bogataši obogatili radom, u tom slučaju cijelo društvo bi imalo od toga koristi. Njihovo bogatsko potiče od neplaćanja i skrivanja poreznih obaveza, raznih finansijskih malverzacija, sumnjivih poslova dobivenim na tenderima, spregom državnih i privatnih preduzeća i tsl.

Zabrinjivajuće je to da je sve ovo kod nas postalo normalno. Društvo tone na dno a pojedinci kod nas imaju takvu raskoš i bogatstvo da im mogu zavidjeti i najveći imperatori.

U jednoj našoj kompaniji jedan od vlasnika prodaje svoj dio vlasništva u toj kompaniji i za taj novac, riječ o velikoj sumi, kupuje dva luksuzna stana na moru u drugoj državi i provodi se na najluksuznijim turističkim destinacijama u svijetu trošeći novac koje je sirotinja zaradila i koji je trebalo investirati dalje u privredni razvoj .

Drugi vlasnik te kompanije ima sedam kuća i silno bogatstvo koje je stečeno izvlačenjem keša iz ove kompanije. Kada je ova kompanija došla u takvu situaciju da nije mogla dalje poslovati, vlasnici dio kompanije prodaju  (poslovne zgrade u kojima se obavljala djeletnost te kompanije), i masovno  otpuštaju radnike.  Znači i jedan i drugi vlasnik su u ovom slučaju izvukli keš iz ove kompanije i time umanjili ovu kompaniju, umanjili njen obim poslovanja i otpustili veliki broj radnika iz radnog odnosa. Oni su se lično obogatili a društvu napravili velike socijalne probleme. Važno je napomenuti da se je i uprava ove kompanije, djelujući u talu sa vlasnicima, izuzetno obogatila. Plata direktora ove kompanije je bila preko 7.000,00 km a ostalih članova uprave od 5.000,00 do 6.000,00 km. Ovi takozvani stručnjaci koji su vodili ovu kompaniju, imali su zaključene menadžarske ugovore sa vlasnicima u kojima je regulisano, pored plate i naknada i to; za direktora 5,00% a za ostale članove uprave 2,50% od dobiti po završnim računima. I to nije sve. U ovim ugovorima regulisano je takođe, ako vlasnici direktoru i članovima uprave daju otkaz, oni imaju pravo na otpremninu u iznosu od 18 ovako visokih plata. Obzirom da odnos između vlasnika i uprave ove kompanije nije bio na logičkim ekonomskim principima već na tome, kako će jedna strana prevariti onu drugu i profitirati što više, cijela uprava je dobila otkaz iz ove kompanije i to po okončanju sudskog spora koji se vodio između vlasnika i uprave. Naravno članovi uprave koji su dobili otkaz zatražili su da im se isplati ugovorena otpremnina. Možete zamisliti koji su to iznosi, direktoru po ovom osnovu pripada 126.000,00 km u neto iznosu, u brutu oko 210.000,00 km. Kada se uzmu u obzir i iznosi po osnovu otpremnine koju treba isplatiti i drugim članovima uprave, izađe iznos sredstava sa kojim bi se mogla uraditi jedna manja fabrika.

Razne su finansijske malverzuacije u ovoj kompaniji i njenoj kćerci firmi radili i vlasnici i uprava koja je vodila poslovanje ovih kompanija. Tako rukovodilac, kćerke firme, primio je jednu mjesečnu platu u iznosu od 47.000,00 km. Kada se ovaj iznos prevede na bruto, ispada da bi se sa tim novcem, odnosno, tom mjesečnom platom mogao kupiti jedam stan.

Načelo u ekonomji koje važi za trgovačke kompanije, koje u svom poslovanju dostignu određeni stepen upješnosti je, da ove kompanije razvijaju proizvodnu djelatnost. Znači akumuliranu takozvanu čistu dobit u trgovačkoj djelanosti, te kompanije ulažu u izgradnju proizvodnih kapaciteta. Ovo ekonomsko pravilo ne važi kod nas. Umjesto da vlasnici trgovačkih kompanija koje  ostvare poslovne uspjehe, ulažu u proizvodnju oni grade velelepne stambene zgrade i stanove prodaju za keš. Obično ove zgrade se grade u užim urbanim zonama grada ili na poljoprovrednom zemljištu.

Izgradnja stambenih zgrada od strane parali privatnika potpomognuta je od strane vlastodržaca sa svih nivoa vlasti jer, u ovom slučajum lični interes je iznad svega. Umjesto da se novac zarađen u djeletnosti trgovine investira u razvoj profitabilnih proizvodnih preduzeća u kojima bi se zapošljavali novi radnici i stručnjaci, grade se savremene zgrade sa stanovima koje obično kupuje naša dijaspora. Ovakvim načinom anagažovanja novčanih sredstava šteta je dupla. Umrtvljuje se novac i privatnih vlasnika i dijaspore. Korist od ovog imaju samo vlasnici, odnosno investitori i oni koji im pomožu oko ovakvog nakaradnog investiranja.

(Selimović Edhem Edo)